LÁ VẰNG-ĐẶC SẢN QUẢNG TRỊ---Nguyễn Chương
Cây chè vằng rất dễ mọc, có nhiều ở miền Trung nước ta, từ Thanh Hóa, Nghệ An đến Quảng Bình, Quảng Trị. Cây chè vắng thường mọc hoang ở các vùng đồi, rất dễ sống và phát triển nhanh.
Cây Chè Vằng hay còn gọi là chè Cước Man, dây Cẩm Văn, dây Vắng, cây Dâm Trắng, Mỏ sẻ. Tên khoa học là Jasminum subtriphnerve Blume. Họ Nhài (Oleaceae).
Cây chè vằng thân nhỏ mảnh, có thể kéo dài đến hàng chục mét trong khi bề dày của thân chỉ khoảng vài milimet, vỏ cây chè vằng có màu xanh lục và cứng. Lá chè vằng có hình bầu dục, có 3 gân, đầu lá uốn nhọn, lá có chiều dài khoảng 6 đến 8cm.
Hoa của cây vằng thường có màu trắng, bao gồm từ 8 đến 10 cánh hoa. Quả của cây vằng khi chín thường có màu xanh vàng, đường kính xấp xỉ 10mm, có hạt ở bên trong..
 |
Cây chè Vằng mọc hoang ở khắp nơi, mọc thành bụi hoặc bám vào các thân cây lớn hơn. Có ba loại Vằng, đó là Vằng lá nhỏ (vằng sẻ), vằng lá to và Vằng núi. Trong đó thì chè Vằng lá nhỏ được dùng nhiều nhất.
Cây chè vằng mọc nhiều ở vùng đất Quảng Trị nhất là vùng Cam Lộ, Vĩnh Linh, vùng gần biên giới Việt Lào
Từ lâu người dân Quảng Trị biết nấu nước lá Vằng để uống giải khát giúp thanh nhiệt. Phụ nữ uống nước lá Vằng sau khi sinh con để lợi sữa và phục hồi nhanh sức khỏe.
Nghiên cứu dược lý đã chứng minh, thành phần hoá học của lá chè Vằng có các chất terpenoit, glycosit đắng, flavonoit và ancaloit.
-Flavonoid: Là chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ các tế bào khỏi bị tấn công, ngăn ngừa gốc tự do, bảo vệ gan thận khỏe mạnh.
- Alcaloid: Là chất chống oxy hóa cao, có khả năng chống lại ung thư, bảo vệ hệ thần kinh trung ương và điều hòa huyết áp cơ thể.
- Glycosid: Giúp trung hòa axit trong dạ dày, bảo vệ dạ dày khỏi vi khuẩn gây bệnh, giúp ăn ngon miệng và tiêu hóa tốt hơn.
-Nhựa và ancaloit có tác dụng kháng khuẩn chống viêm, làm tăng nhanh tái tạo tổ chức, làm mau lành vết thương, thông huyết, điều kinh, đau bụng, hay điều trị đau khớp xưong, thiếu máu, mệt mỏi, kém ăn, cảm hay vàng da.
Chè vằng cũng có nhiều công dụng trong việc trị bệnh
1. Điều trị cao huyết áp, bệnh tim mạchChè vằng chứa các chất chống oxy hóa cao, có khả năng giúp ổn định thành mạch máu, từ đó ngăn ngừa nguy cơ bị cao huyết áp, nhồi máu cơ tim gây đột quỵ, bảo vệ hệ tim mạch. Ngoài ra chè vằng có thể đánh bay cholesterol dư thừa trong mạch máu, ngăn chặn tình trạng xơ vữa động mạch có thể xảy ra.
2. Giúp thanh nhiệt, giải độc gan
Chè vằng rất hữu ích trong việc thanh nhiệt, làm mát cơ thể khi bạn bị nóng trong người. Sử dụng nước chè vằng có thể làm mát cơ thể giống như nước lọc hoặc chè xanh hàng ngày. Ngoài ra, flavonoid trong chè vằng sẽ giúp bảo vệ tế bào gan, giải độc cho gan hiệu quả.
3. Giúp lợi sữa, thông tắc tia sữa
Nhờ có hoạt chất flavonoid và alcaloid trong chè vằng sẽ giúp tuyến vú không bị tình trạng sưng to, tắc nghẽn trong giai đoạn tạo sữa cho con bú. Đặc biệt chúng còn kích thích tuyến vú sản sinh được nhiều sữa hơn, sữa sẽ đặc và ngon hơn cho trẻ.
4. Giúp ngăn ngừa viêm nhiễm sau sinh ở phụ nữ
Phụ nữ thời kỳ mang thai, đặc biệt là sau khi sinh rất dễ mắc phải tình trạng viêm nhiễm. Các chất chống oxy hóa và kháng viêm như flavonoid có trong chè vằng cực kỳ hữu ích để giúp phòng ngừa tình trạng viêm nhiễm sau sinh ở phụ nữ.
5. Tác dụng của chè vằng giúp giảm cân
Chất Glycosid trong chè vằng khi vào cơ thể có khả năng trung hòa lượng chất béo dư thừa trong cơ thể. Từ đó giúp giảm cân một cách tự nhiên, tiêu trừ được lượng mỡ thừa tích tụ dưới da, giúp người thon gọn và đẹp hơn.
6. Hỗ trợ điều trị áp xe tuyến vú
Để có thể điều trị tình trạng áp xe tuyến vú, các chị em có thể sử dụng lá chè vằng tươi đem giã nát hoặc giã nát cùng với cồn 50 độ. Sau đó đem đắp lên tuyến vú đều đặn cứ mỗi ngày đắp 3 lần cho đến khi tình trạng bệnh thuyên giảm và khỏi hẳn là được.
Phụ nữ miền Trung, khi sinh con, trước kia, người ta bắt uống lá Vằng để xổ hết máu độc, thông huyết, giúp ăn ngon, ngủ tốt, có nhiều sữa cho con bú, mau phục hồi sức khỏe.
Nếu sản phụ uống thường xuyên, mỗi tháng chỉ hết khoảng vài chục nghìn đồng . Như vậy chỉ với một số tiền rất nhỏ mà phụ nữ sau khi sinh đã có một loại thuốc chống nhiễm khuẩn, sớm hồi phục sức khoẻ, kích thích tiêu hoá, ăn ngon miệng, nguồn sữa dồi dào.
Ở khu vực thánh địa La Vang, tỉnh Quảng Trị, người ta bán lá vằng cho du khách khi đến hành hương. Thường thì du khách mua một bịch lá vằng sau đó để vào dưới tượng đức mẹ MARIA hành lễ rồi mang về nhà nấu nước uống cho có sức khỏe và được may mắn. Đa số du khách đến đây giờ đều làm như vậy cả và trở thành một thông lệ rất tự nhiên.
Mùa hè nếu vào một quán ăn ở thành phố Đông Hà du khách sẽ nhìn thấy có 2 bình nước uống, một bình nước lọc và một bình nước là vằng, ai thích nước gì thì uống nấy.Trước đây phần đông nước lá vằng dành cho nữ sau khi sinh con, giờ mhu74ng người đàn ông cũng thích uống, nghe nói uống nước lá vằng sẽ dễ ngủ, cũng có lý, vì nước lá vằng giúp thanh nhiệt, cơ thể được làm mát thì dễ ngủ cũng là điều không bàn cãi.
Ngày nay, nhu cầu uống nước lá vằng tăng cao, khoa học cũng phát triển, để tiện lợi cho mọi đối tượng đi làm không có nhiều thới gian đun nấu, người ta làm ra sản phẩm cao lá vằng. Thường một bịch cao lá vắng có khoảng 10 miếng, người ta chỉ việc cắt một góc của miếng cao bỏ vào ly nước ấm, khuấy cho tan ra rồi uống.Cây chè Vằng, đặc sản cũa Quảng Trị trước đây phát triển thu hái một cách tự nhiên và cũng bị thu hái nhiều để nấu nấu nước và nấu cao thành ra dần cạn kiệt.
Cũng may, gần đây, một số nơi đã bắt đầu nhân giống, trồng đại trà loại cây chè vằng cho kết quả tốt.
Hy vọng, cây đặc sản chè vằng sẽ là một trong những loại cây giúp xóa đói giảm nghèo ở những nơi còn khó khăn, góp phần làm giàu cho vùng đất Quảng Trị
Nguyễn Chương
